Hasankeyf, binlerce yıllık tarihi ile bir zamanlar Batman il sınırlarında, Dicle Nehri’nin kenarında göz kamaştırıcı bir arkeolojik ve kültürel hazineydi. Ancak, 2019 yılında başlayan ve büyük bir kısmı 2020’de tamamlanan Ilısu Barajı projesi ile Hasankeyf’in büyük bölümü sular altında kaldı. Bu tarihî yerleşim, Batı’da pek çok medeniyete ev sahipliği yapmış, kaybolan bir tarihin simgesi haline gelmiştir. Peki, Hasankeyf’in kaybolan bu tarihi, Batman’da ne gibi kalıntılar bıraktı? Bu yazımızda, Hasankeyf’in kaybolan geçmişine, Batman’da kalan mirasın ne olduğuna ve bu mirasın korunmasına dair önemli detaylara değineceğiz.
Hasankeyf: Bir Zamanlar Gövdelenen Tarih
Hasankeyf, tarihî olarak M.Ö. 12. yüzyıldan itibaren pek çok farklı medeniyetin izlerini taşıyan bir yerleşim yeriydi. Urartular, Roma İmparatorluğu, Bizans, Eyyubiler, Artuklular ve Osmanlılar gibi büyük medeniyetler burada iz bırakmıştı. Bu zengin tarih, Hasankeyf’in sadece bir arkeolojik alan değil, aynı zamanda yaşayan bir kültür merkezi olmasını sağlıyordu. Ancak, 2006 yılında başlayan Ilısu Barajı projesi, bu tarihi hazinenin büyük bir kısmını sular altında bırakma tehdidiyle karşı karşıya kalmasına yol açtı.
Barajın tamamlanmasıyla birlikte, Hasankeyf’in bir kısmı sular altında kalırken, bazı tarihi yapılar ise başka alanlara taşındı. Taşınan yapılar arasında Hasankeyf Kalesi, Zeynel Bey Türbesi ve bazı diğer tarihi yapılar bulunuyor. Bu taşınan yapılar, ne yazık ki orijinal bağlamlarından uzaklaştırılmış ve yerel halk için daha erişilebilir hâle gelmiş olsa da, eski dokunun kaybolmuş olması büyük bir kayıp olarak değerlendiriliyor.
Batman’da Kalan Hasankeyf Mirası
Hasankeyf’in büyük bölümü su altında kalmış olsa da, Batman ilinde kalan bazı önemli kültürel miras unsurları, bu kaybolan tarihin izlerini taşımaya devam ediyor. Hasankeyf’in zengin tarihini yansıtan birkaç önemli öğe, şehri ziyaret edenlerin ilgisini çekmeye devam ediyor.
1. Hasankeyf Müzesi
Hasankeyf’in kaybolan tarihinin korunmasına yönelik en önemli adımlardan biri, Hasankeyf Müzesi’nin kurulmasıdır. 2019 yılında açılan bu müze, Hasankeyf’in ve çevresindeki bölgenin tarihî mirasını tanıtan bir merkez olarak önemli bir rol oynamaktadır. Müzede, bölgeden çıkarılan taş eserler, heykeller ve diğer arkeolojik buluntular sergileniyor. Aynı zamanda, Hasankeyf’in geçmişi ve kaybolan kültürel mirası hakkında bilgi veren interaktif sergiler de yer alıyor.
2. Dicle Nehri ve Çevresi
Hasankeyf, Dicle Nehri’nin kenarında yer alıyordu ve bu nehir, bölgedeki medeniyetlerin gelişmesinde önemli bir rol oynamıştır. Nehrin çevresi, hala Batman’da doğa severler ve tarih tutkunları için önemli bir bölge olmaya devam etmektedir. Nehir çevresindeki yerleşim alanları ve geleneksel yapılar, bölgenin geçmişine ışık tutan kalıntılardır.
3. Zeynel Bey Türbesi
Hasankeyf’teki tarihi yapılar arasında en çok bilinenlerinden biri olan Zeynel Bey Türbesi, günümüzde Batman il sınırlarında korunmaya devam eden önemli bir yapıdır. Zeynel Bey Türbesi, Hasankeyf’teki en özgün yapılarından biriydi ve taşınarak yeni yerine yerleştirilmiştir. Bu türbe, bölgedeki İslam dönemi mimarisini temsil eden nadir örneklerden biridir.
Batman’da Tarihî Mirasa Yönelik Koruma Çabaları
Hasankeyf ve çevresindeki zengin kültürel miras, bölgedeki toplulukların bir araya gelip geçmişi koruma çabalarını da doğurmuştur. Yerel halk, kaybolan tarihi hafızalarına sahip çıkmak için çeşitli etkinlikler düzenlemekte, bu mirası yaşatmanın yollarını aramaktadır. Özellikle turizm, Batman ilinin bu zengin kültürel geçmişinden faydalanmasını sağlayan bir sektör hâline gelmiştir.
Ancak, bu tarihî alanların korunması için daha fazla bilinçlenmeye ve uzun vadeli koruma planlarına ihtiyaç vardır. İlki Hasankeyf’in su altında kalmasından sonra başlatılan ve bölgedeki diğer arkeolojik alanlara yönelik koruma projeleri, bu mirası koruma adına önemli adımlardır.
Sonuç
Hasankeyf’in kaybolan tarihi, Batman ilinin kültürel dokusunun önemli bir parçasıdır. Hasankeyf, tarih boyunca pek çok medeniyetin birleşim noktası olmuş, binlerce yıllık bir geçmişe sahipken, baraj projeleri bu zengin mirası tehdit etmiştir. Ancak Batman’da kalan miras, bölgedeki müzeler, tarihi yapılar ve doğal güzellikler aracılığıyla geçmişe ışık tutmaya devam etmektedir. Hasankeyf’in kaybolan tarihini yaşatmak ve korumak, sadece bölgedeki halk için değil, dünya çapında kültürel mirasa değer verenler için de büyük bir öneme sahiptir.
News
